Bij het recyclen van papier, metaal, plastic of welk materiaal dan ook komt het nodige stof vrij dat schadelijk is voor mens en milieu. In dit artikel wordt duidelijk hoe recyclers stofoverlast op innovatieve wijze binnen de perken houden.
Een mondkapje, stofbril en – als je geluk had – een cabine waarvan de ramen goed dicht konden. In de begindagen van de recyclingindustrie waren dat de voornaamste beschermingsmiddelen om personeel te beschermen tegen de schadelijke stofwolken die kunnen vrijkomen bij recycling. Sinds 2007 zijn hiervoor wettelijke richtlijnen die worden opgesteld door het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Deze richtlijnen bepalen de zogenaamde MAC-waarden (Maximum Allowable Concentration) van vrijwel alle denkbare schadelijke stoffen die op de werkplek mogen voorkomen. Er wordt streng op gecontroleerd en dus hebben werkgevers, waaronder recyclingbedrijven, de laatste jaren flink geïnvesteerd in het beheersen van stof op de werkvloer.
DEZE ARTIKELEN vind je zeker ook interessant:
Geen standaard aanpak
Over het algemeen geldt dat het type materiaal bepaalt hoe het stof aangepakt wordt. Papierrecyclers willen voorkomen dat het papier nat wordt, materialen die in de buitenlucht worden opgeslagen moeten beschermd worden tegen weer en wind, en recyclers van elektronische apparaten gebruiken vaak stofafzuiging in speciale afgesloten machines waarin het materiaal gescheiden wordt. Soms wordt een combinatie van technieken gebruikt.
MB Dustcontrol uit Sassenheim is specialist in vernevelingssystemen die onder andere bij recyclers worden geïnstalleerd. Salesmanager Dennis Swaan legt uit hoe dit werkt. “Fijnstofdeeltjes in de lucht kun je hechten aan waterdruppels, waarbij het belangrijk is dat de druppels zo klein mogelijk zijn. Dat ‘agglomereren’ zorgt ervoor dat de stofdeeltjes sneller dalen en zich daardoor niet verspreiden door de ruimte.”
Vernevelen is precisiewerk
Vernevelen is volgens Swaan geen kwestie van domweg de brandslang openzetten, maar mag met recht precisiewerk heten. “Er zijn natuurlijk bepaalde materialen die absoluut niet nat mogen worden, bijvoorbeeld bij papierrecyclers. Daar werkt een installatie op basis van perslucht perfect. Wij leveren maatwerk: de juiste hoeveelheid nevel op de juiste plaats. In het geval van recyclers zijn dat vaak overgangs- en valpunten; plaatsen in het productieproces waar de materialen in beweging komen. Door juist op die plaatsen heel gericht te vernevelen, kun je verspreiding van stof voorkomen met een minimale hoeveelheid water en energie. Dit kan met een hogedruk vernevelingsinstallatie. Dat is een installatie op basis van perslucht of mobiele nevelkanonnen, maar bijvoorbeeld ook met de zogenaamde wandmodellen. Die hang je aan de muur of aan het plafond. Wandmodellen zijn ideaal voor locaties waar de stofbron op een vaste plaats zit. Verder kunnen we nozzles plaatsen op de giek van een graafmachine, waarmee de stofuitstoot bij de bron wordt aangepakt.”
Tata druk in de weer met ontstoffen
Tata Steel in IJmuiden heeft afgelopen voorjaar een nieuwe ontstoffingsinstallatie in gebruik genomen. De installatie wordt door Tata zelf omschreven als ‘de grootste stofzuiger van Nederland’ en daar is, gezien de 25 meter hoogte en 80 meter lengte, wel iets voor te zeggen. Binnenin hangen zesduizend stofzakken met samen meer dan 60 kilometer aan filterdoek. De filterinstallatie vermindert de stofuitstoot van de oven waarin pallets worden gebakken, harde knikkers van zanderig ijzererts. Tata denkt de uitstoot van stof en zware metalen hiermee met 80 procent te kunnen terugbrengen.
Meer stof door transportbewegingen
Behalve het verwerkingsproces zelf kunnen ook transportbewegingen voor stofoverlast zorgen. Wilkon Watertechniek uit Epe legt onder andere beregenings- en drainagesystemen aan en is ook actief in de industriële stofbeheersing. “Op plaatsen binnen het bedrijf waar het te recyclen materiaal zelf niet in beweging is, zijn het de vrachtwagens en heftrucks die stof veroorzaken”, zegt Jan de Wilde jr. “Een zandweg in de zomer stuift ook alleen als er een auto overheen rijdt. Daarom werken wij veel met het natmaken van de rijpaden.”
Wilkon kan machines van recyclers uitrusten met sproeiers die vanuit de cabine met een tablet te bedienen zijn. De Wilde legt uit: “die zorgen ervoor dat alleen de plek waar wordt gereden, kort wordt beneveld. Daardoor blijft het stof liggen en kun je de rest van het materiaal met rust laten.” Soms is het wel nodig om al het materiaal te behandelen, stelt De Wilde. “Bij een plasticrecycler in België die het materiaal deels in de buitenlucht opslaat, hebben wij een heel verfijnd systeem met sectorsproeiers aangelegd om te voorkomen dat het plastic wegwaait. Het is voorgeprogrammeerd en met een app te bedienen. Het water dat wordt gebruikt, is proces- en regenwater dat wordt opgevangen.”
Niet overdrijven met schuim
Niet alleen waternevel wordt ingezet als middel tegen verspreiding van stof. Ook additieven zoals schuim worden veelvuldig gebruikt. Wuvio is daarin specialist en marktleider in Nederland. “Verneveling is een oplossing tegen de verspreiding van stof, maar pakt het stofprobleem niet bij de bron aan”, zegt Michel Gadron, directeur van Wuvio. “Daarom werken wij graag met – in ons eigen laboratorium ontwikkelde – additieven, waarmee we voor de meeste materialen en situaties een passende oplossing kunnen bieden.” Droogschuim zorgt ervoor dat stofdeeltjes aan elkaar binden en daardoor niet verspreiden. De inzet van een oppervlaktespanning-verlagend additief toegevoegd aan water, maakt de inzet van de vloeistof effectiever. De gedachte daarachter komt voort uit een simpel, natuurkundig gegeven: “Blaas een hoeveelheid stof over een bakje water en je zult zien dat het stof op het wateroppervlak blijft liggen”, zegt Gadron. “Door droogschuim te gebruiken, hecht het stof wél.”
Biologisch afbreekbaar
Wuvio levert ook complete installaties die efficiënt en gericht bij stofbronnen zoals valpunten van transportbanden ingezet kunnen worden. Ook dit is maatwerk. “We willen geen schuimfeest, maar een minimale hoeveelheid, precies voldoende om stofvorming te voorkomen. Onze installaties kunnen volledig geautomatiseerd en autonoom functioneren door onder andere de inzet van sensoren die een aantal factoren registreren en daarop de schuimtoevoer afstemmen.” Gadron spreekt bewust niet van chemicaliën, maar van additieven. “Onze additieven zijn biologisch afbreekbaar en dat moet ook, je kunt in een recyclingproces dat gericht is op duurzaamheid natuurlijk geen schadelijke stoffen gaan toevoegen.”
Goed zichtbare korstvormer
Additieven kunnen ook als korstvormer worden ingezet om een berg materiaal – bijvoorbeeld droge bulkgoederen of recyclebare producten – mee af te dekken. Michel Gadron: “hiervoor gebruiken we een additief dat een korst vormt over het materiaal. Transparant of – indien gewenst – in kleur, zodat goed zichtbaar is dat het materiaal is behandeld. Als de korst vochtdoorlatend of juist meer waterafstotend moet zijn, kan dat ook. Afhankelijk van de wens van de klant kan de korst een maand effectief blijven, maar ook wel een half jaar of langer. Je moet bij zo’n korst overigens niet denken aan een keiharde, dikke laag materiaal. Met een shovel schep je er zo doorheen en ook de verdere verwerking van het product verloopt probleemloos.”
