In een droger kan smeulend materiaal ontstaan door zelfontbranding, vaak ook broei genoemd. Wanneer dit smeulende goedje in contact komt met een stofwolk, kan een stofexplosie het resultaat zijn. In dit artikel vertelt Michel Vandeweyer van ISMA – specialist in het onderzoek naar de oorzaken van explosies – wat je kunt en moet doen en laten om een catastrofe te voorkomen.
Broei is een interessant fenomeen. Michel Vandeweyer van het Belgische ISMA vertelt dat het op twee manieren kan ontstaan. “Allereerst biologisch. Daarbij genereren micro-organismen zoveel warmte dat de temperatuur in het product kan oplopen tot 60 à 70°C. Gevolg kan zijn dat er hete deeltjes worden gevormd in bijvoorbeeld de opslag voor de droger. Wanneer die deeltjes in de droger komen kan een explosie het gevolg zijn.” Broei kan ook een chemische oorsprong hebben. “Chemische reacties die zoveel warmte ontwikkelen dat het product begint te smeulen en op een bepaald moment zelfs spontaan kan ontvlammen.”
DEZE ARTIKELEN over stofexplosies vind je zeker ook interessant om te LEZEN:
- De silo, verantwoordelijk voor 20 procent van de stofexplosies
- Vuur en vonken in de molenbak: reconstructie van een explosie
- Jef Snoeys: ‘gevolgen stofexplosie zijn áltijd desastreus’
- ‘Spreek elkaar aan op onveilige situaties’
Van broei tot vlam
Of en hoe snel broei leidt tot zelfontbranding verschilt van product tot product. Michel Vandeweyer: “Sommige producten zijn gevoeliger voor broei dan andere. De tijdsduur tot zelfontbranding is dus zeer productspecifiek. Zeker is wel dat de kans op zelfontbranding groeit naarmate product zich kan opstapelen en zich ergens in de droger kan afzetten.” Behalve door hete lucht in de droger kan smeulend materiaal ook ontstaan door hete deeltjes, vlammen of andere ontstekingsbronnen in de lucht of de producttoevoer. Het gebruik van een direct gestookte brander, (her)gebruik of recirculatie van met stof vervuilde lucht, slecht onderhoud van luchtfilter of ander equipment en een lange vooropslag zijn enkele van de oorzaken die kunnen leiden tot smeulend materiaal en uiteindelijk een stofexplosie.
Voorkomen in vier stappen
Om brand en daarmee de kans op een stofexplosie in de droger te voorkomen, hanteert Michel Vandeweyer in zijn dagelijkse praktijk een vier-stappen-aanpak:
- “De eerste stap is voor menigeen een open deur. Maar toch gaat het hier regelmatig mis; dikke stofafzettingen vermijden. Als het goed is heeft de constructeur de machine zó ontworpen dat zich in de basis geen product in de droger zal afzetten. Toch kan dit gebeuren. Controleer de droger daarom regelmatig – tijdens het onderhoud maar ook vaker – op stofafzettingen. Vind je ze? Onderzoek dan waarom het product zich juist dáár afzet en kijk hoe je dit in de toekomst kunt voorkomen. Denk bijvoorbeeld aan het aanbrengen van een coating.”
- De tweede stap die Vandeweyer adviseert is beperken van het droogproces. “Wanneer te ver wordt gedroogd, kan het vochtgehalte te laag worden. De kans op een stofexplosie neemt dan snel toe. Sowieso is te ver drogen niet wenselijk omdat het energieverbruik spectaculair toeneemt. Verder moet het gebruik van een recyclestroom doordacht gebeuren, zowel aan de product- als de luchtzijde.”
- De derde stap is een 100 procent preventieve. “Degelijk onderhoud, regelmatige inspecties en interne reiniging zijn een must-do voor ieder bedrijf waar met een droger wordt gewerkt. Vul dit aan met ontdubbelde temperatuurmonitoring, trillingsmetingen, vonkdetecties en andere technieken die een afwijkende situatie snel kunnen detecteren.”
- Tot slot stap vier, explosiebeveiliging. Michel Vandeweyer: “Vaak kunnen niet alle ontstekingsbronnen of een explosieve atmosfeer met voldoende zekerheid worden uitgesloten. Door de hoge kans op explosieve mengsels, is explosiebeveiliging meestal noodzakelijk in droogtorens (zoals sproeidrogers), flash-drogers en ringdrogers. In trommeldrogers en fluid-bed drogers is het vaak voldoende om preventieve maatregelen te nemen. Uitzondering hierop vormt de fluid-bed droger die na een droogtoren wordt geplaatst, deze zal wel beveiligd moeten worden.”
Over ISMA
ISMA is gespecialiseerd in explosieveiligheid van installaties en processen. Het bureau wordt vaak betrokken bij het onderzoek naar mogelijke oorzaken van branden of explosies. Daarnaast bestaan de werkzaamheden uit het uitvoeren van explosierisicoanalyses en het berekenen van explosie-effecten. De medewerkers van ISMA zijn werkzaam in een brede waaier van industrieën en nemen deel aan verscheidene internationale werkgroepen. Sinds de start in 1984 zijn meer dan 5.000 installaties in verschillende industrieën door ISMA onderzocht.
Bedrijfsvermelding ISMA NV
