Het Captains of Processing Dinner van de Machevo-vereniging staat weer helemaal op de kaart. Na een noodgedwongen absence vanwege de covidpandemie kwamen op 12 mei 2022 veertig kopstukken uit de toeleveringssector opnieuw samen in de Evenementenhal Gorinchem. Onderwerp: de bespreking van diverse trends in de procesindustrie. Het bleek een stimulerende ontmoeting.
In de chique ambiance van de ‘Next Level’ congreszaal van de Evenementenhal Gorinchem genoten veertig directieleden en managers van een voortreffelijk Captains of Processing Dinner, georganiseerd door de Machevo & Bulk Vereniging, Easyfairs en Vakblad BULK. Na een succesvol debuut in 2019 moest het culinaire evenement vanwege de covid-pandemie weliswaar een paar keer worden uitgesteld, maar op 12 mei kon iedereen weer van de partij zijn. Een gelegenheid die te baat is genomen. Aan de prachtig gedekte tafels ontsponnen zich levendige gesprekken over zowel persoonlijke als zakelijke aangelegenheden. Maar het hoofdonderwerp betrof de ontwikkelingen in de procesindustrie.
Onder leiding van dagvoorzitter en Machevo-bestuurslid Robert-Jan Steegman (Nestinox) bespraken de leden van een opinie-panel met de tafelgasten diverse trends, kansen en uitdagingen.
Opinie-panel
Het opinie-panel van het Captains of Processing Dinner 2022 was samengesteld uit de volgende leden:
- Eveliene Langedijk, directeur GMV Dutch Food Systems (FME), branchevereniging voor machinebouwers in de agri- en foodindustrie.
- Jur Lommerts, directeur Jansen & Heuning.
- Egbèr Smits, directeur SLB Group (RVS Non Ferro, Rijkers en SLB Hightech).
- Perry Verberne, directeur Van Beek Schroeftransport (voorzitter Machevo & Bulk Vereniging).
Machevo-enquête
De trends in de procesindustrie en bij de toeleveranciers ervan zijn gedestilleerd uit een enquête onder de leden van de Machevo-vereniging. Dit in april uitgevoerde onderzoek over de ontwikkelingen van de afgelopen twee jaar geeft een interessant beeld van de sector. Uiteraard staat de impact van de oorlog in de Oekraïne en die van de coronacrisis op de voorgrond. Maar anders dan ik had verwacht, rapporteerden de verenigingsleden geen kommer en kwel. Zo blijkt dat bij liefst 63% van de respondenten de omzet over de afgelopen anderhalf jaar is toegenomen, ondanks de lockdowns en reisbeperkingen tijdens de coronacrisis en ondanks de sancties tegen Rusland. Bij 26% van de respondenten was sprake van een stagnatie en slechts 11% meldt een krimp in de omzet; soms vanwege een haperende bevoorrading, soms vanwege aarzelende klanten.
Positieve vooruitzichten
De vooruitzichten zijn echter zonder meer positief te noemen. De overgrote meerderheid (89%) van de respondenten verwacht het komend jaar omzetgroei. Slechts een minderheid (11%) houdt rekening met een stagnatie terwijl helemaal niemand krimp verwacht. En dat ondanks de geopolitieke crisis als gevolg van de oorlog in de Oekraïne. Wel onderkent de helft van de respondenten de import- en exportlogistiek als een kritische factor, zowel wat betreft transportkosten als levertijden. Wat me ook opvalt, is dat men aan stijgende grondstofprijzen niet heel zwaar tilt, zolang er maar grondstoffen beschikbaar zijn. Kennelijk is de procesindustrie bereid om redelijke prijsverhogingen van toeleveranciers te accepteren. Deze en andere uitkomsten gaven tijdens het Captains of Processing Dinner nogal wat stof tot discussie.
Reacties
Na een welkomstwoord van dagvoorzitter en Machevo-bestuurslid Robert-Jan Steegman (Nestinox) en de introductie van de leden van het opinie-panel werd het gezelschap vrij baan gegeven voor vragen en opmerkingen. Machevo-bestuurslid Andrea van Loon (Euro Manchetten & Compensatoren) liep met de microfoon rond om de reacties vanuit de zaal aan het opinie-panel voor te leggen.
Grote impact
Panellid Eveliene Langedijk (GMV Dutch Food Systems) constateert dat de oorlog in de Oekraïne wel degelijk een grote impact heeft op haar achterban. “Veel leden van GMV verliezen vanwege dit conflict 10% tot 15% omzet. En daarvoor biedt de overheid geen compensatie.”
Dat verschilt dus met de uitkomsten van de Machevo-enquête. Panellid Egbèr Smits (SLB Group) bevestigt dat het een wisselend beeld is. In de procesindustrie in het algemeen is het volgens hem redelijk doorgegaan, maar de afgelopen twee jaar zijn bij een aantal klanten van RVS Non Ferro (onderdeel van SLB Group), producent van machines voor de voedingsindustrie, grote investeringen uitgebleven. “Daarvan hebben we flinke tikken gehad. Je hebt er weinig invloed op en dat was best lastig. Maar inmiddels zijn de vooruitzichten verbeterd. Wat betreft de situatie in de Oekraïne; die heeft ons juist meer werk bezorgd en wel bij een Poolse klant. We sluiten daarbij niet onze ogen voor het menselijk leed in die regio. Om die reden sta ik achter de sancties die Rusland zijn opgelegd.”
Leo Asselman (ProLeit / Schneider Electric) wijst op de persoonlijke drama’s bij zijn collega’s in Rusland. “Duizenden gezinnen hebben afscheid moeten nemen van Schneider Electric in Rusland vanwege de privatisering van het bedrijf. En in de Oekraïne is binnen ProLeit een managing director alleen maar bezig om ervoor te zorgen dat collega’s waar nodig een veilig onderkomen vinden buiten de directe oorlogsgebieden.”
Rustig blijven
Panellid Jur Lommerts (Jansen & Heuning) zag in de afgelopen anderhalf jaar eveneens een forse omzetdaling, ondanks het doorgaan van reparatiewerk. “We hebben daarom dankbaar gebruik gemaakt van de NOW-regeling. Verder geldt het spreekwoord; als je geschoren wordt, blijf je stilzitten. Dus gewoon rustig blijven en geen rare sprongen maken. Na een dal volgt weer een piek en daar kijken we nu tegen aan. Ondanks het feit dat we voorlopig niet meer aan Rusland leveren.”
Panellid en Machevo-voorzitter Perry Verberne (Van Beek) heeft ook een plotselinge stagnatie van de verkoop meegemaakt: “Dat is schrikken, maar vaak is een crisis minder heftig dan men soms vreest. Na een paar maanden zagen we dan ook een herstel intreden.”
Flexibiliteit
“Daarvan is geleerd dat je een flexibele organisatie nodig hebt die in staat is om op dit soort bewegingen in te spelen”, vervolgt hij. Eveliene Langedijk herkent bij de GMV-leden deze flexibiliteit om zich aan te passen en te innoveren. Dat geldt ook voor Egbèr Smits. Hij heeft zich voorgenomen meer áán zijn bedrijf te werken in plaats van ín zijn bedrijf: “Dat betekent dat ik me minder bezig houd met de dagelijkse operatie, en meer met zaken eromheen, onder meer om de flexibiliteit van het bedrijf verder te verbeteren.”
Vakbeurzen
Bas van Gent (Easyfairs) ziet terug op een heftige periode. “We hebben veel te lijden gehad van de corona-beperkingen die aan het organiseren van vakbeurzen zijn opgelegd. Maar ook zijn we er trots op hoe we die crisis zijn doorgekomen. We hebben slimme keuzes gemaakt, producten geïnnoveerd en personeel opgeleid. En mede dankzij de NOW-regeling zijn we deze periode doorgekomen. Op dit moment herstellen de diverse markten zich in verschillend tempo.”
Toeleveringsketen
Hoewel de geopolitieke situatie op Van Beek niet van directe invloed was – het bedrijf is misschien even een paar klanten kwijt – is er volgens Perry Verberne wel een indirect effect: “We ervaren in onze toeleveringsketen tekorten van bijvoorbeeld roestvaststaal, waardoor je in de bevoorrading soms kunt misgrijpen.” Hij vraagt zich af in hoeverre dit een gevolg is van speculatie: “Ik houd er rekening mee dat voorraden worden vastgehouden om prijzen op te drijven. Dat kan zomaar betekenen dat de situatie weer eens snel kan omdraaien. Maar dat neemt niet weg dat het momenteel lastig is om een prijsbeleid te voeren.”
Cristien Nuboer (PompNL) stelt dat in de pompenwereld de pijn van de hoge rvs-prijzen zeker wordt gevoeld: “En ook de nikkelprijzen zijn tot ongekende hoogten gestegen.” Robert-Jan Steegman (Nestinox), actief in roestvaststalen bevestigingsmaterialen, bevestigt de constatering.
Egbèr Smits heeft ook te maken met hoge staalprijzen, maar stelt dat het grootste probleem zit in de toelevering van elektrocomponenten. Een opmerking waarmee Eveliene Langedijk het geheel eens is: “We hebben voor elektrocomponenten te maken met levertijden van meer dan 30 weken tot een jaar.”
Hergebruik
Rick Soepenberg (Surplus Select) geeft aan dat de lange levertijden van materialen en machines de vraag naar occasions doet toenemen. “Wij leveren gebruikte machines die eventueel met een aanpassing weer prima in processen inzetbaar zijn. En dat met snelle levertijden en voor acceptabele prijzen. We zijn graag bereid om apparatuur vanuit de procesindustrie in te nemen en een tweede leven te geven.”
Perry Verberne haakt hierop in met de opmerking dat Van Beek op al haar machines, ook als die klantspecifiek zijn, een terugkoopgarantie geeft. “We geven deze machines een ‘refurbish’ en zetten die weer met garantie op de markt, vaak via Surplus Select. Een klant die iets naar ons wil terugspelen, is vaak op zoek naar wat anders en dat is voor ons weer een mooie lead.”
Egbèr Smits heeft in dit opzicht ook stappen gezet: “Wij zijn onze spiraaltorenvriezer zodanig aan het herontwerpen dat deze eenvoudiger is te hergebruiken voor andere toepassingen. Ook bekijken we of materiaal dat we op lengtes van bijvoorbeeld zes meter binnenhalen niet beter op maat kunnen inkopen. Dat leidt uiteindelijk tot minder afval.”
Eveliene Langedijk ziet in haar achterban circulariteit wel op de agenda staan, maar nog niet goed uit de verf komen: “De uitvoering is lastig vanwege vragen over productpaspoorten en daarmee het ontwerp van machines. Hoe gaat zo’n machine over twintig jaar worden hergebruikt? Die invulling is er nog niet.”
Zij houdt zich in haar functie als directeur van UVS Industry Solutions ook bezig met sensoren voor maintenance-toepassingen. “Slim onderhoud en het op afstand uitlezen van machines, zonder nog monteurs op pad te sturen, draagt ook bij aan duurzaamheid.”
Verduurzaming
De hoge energieprijzen zijn een belangrijk motief voor de procesindustrie om verder te verduurzamen. Men is ook meer bereid om te investeren in technologie om van het gas af te komen. Zo is met elektrificatie een begin gemaakt, bijvoorbeeld als het gaat om droogprocessen. “Maar daar is nog wel een lange weg te gaan”, aldus Eveliene Langedijk. “Er ligt meer focus op het verlagen van het energieverbruik van machines.”
Jur Lommerts benoemt dat Jansen & Heuning met 1200 zonnepanelen op het dak per saldo al energieleverancier is en voor het eind van het jaar volledig van het gas af wil. “Voordat het stookseizoen begint zijn we overgeschakeld op warmtepompen.”
Klimaatbeleid
Het klimaatbeleid van Nederland biedt de industrie eerder een kans dan een bedreiging, vindt Eveliene Langedijk. “Het is belangrijk dat de overheid bedrijven stimuleert CO2-neutraal te gaan produceren en daarvoor ook te gaan investeren.” Robert-Jan Steegman vraagt zich af of dit niet ten koste gaat van de concurrentiepositie ten opzichte van buitenlandse bedrijven die deze investeringen niet doen. Perry Verberne vindt dat met het klimaatbeleid een globaal probleem moet worden opgelost: “Nederland kan als voortrekker in de energietransitie wereldwijd een rol gaan spelen. Als we met ons bedrijfsleven op dit gebied voorop gaan lopen, zal dat leiden tot nieuwe technologie die uiteindelijk wereldwijd wordt verkocht.” Eveliene Langedijk vult aan dat die rol ons op het lijf is geschreven: “We zijn als Nederland heel sterk in kennis- en technologieontwikkeling. En zo’n 90% van de productie van de GMV-bedrijven wordt al geëxporteerd.” Egbèr Smits: “Die kennis heb je in eigen huis te houden, zodat je de daarop gebaseerde machines steeds opnieuw kunt blijven verkopen.”
Personeelstekort
Bij de introductie van de panelleden aan het begin van het diner gaf Egbèr Smits al aan dat wat hem betreft mensen het verschil maken. “We hebben bewust de keuze gemaakt om onze productie niet te ver te door-automatiseren. Zo kunnen we ons blijven onderscheiden op basis van de specialistische vaardigheden van vakmensen. Die kwaliteit kost wel wat, maar wordt door veel klanten gewaardeerd.”
Een algemene trend in de procesindustrie en bij toeleveranciers is een toenemend tekort aan vakmensen, op alle gebieden. Desondanks rekent 39% van de respondenten op de enquête op personeelsuitbreiding, terwijl de rest (61%) de bestaande werknemers hoopt te behouden. Niemand verwacht krimp. “De vraag is dus waar het nieuwe personeel vandaan moet komen”, stelt Robert-Jan Steegman. Zelf voerde hij onlangs voor de invulling van een logistieke vacature een gesprek met een ingenieur uit Porto. “Die is bereid om in Nederland te gaan wonen, maar dit voorbeeld toont de schaarste wel aan.”
Concurrentie
Egbèr Smits ziet veel concurrentie op de arbeidsmarkt, onder meer van bedrijven als ASML. “Wij kunnen niet betalen wat ASML betaalt. Maar we bieden mensen wel een andere bedrijfscultuur en functies met een veel breder en afwisselender werkterrein en meer verantwoordelijkheid. Dat trekt een ander slag mensen aan. Maar er blijft een tekort. We denken daarom aan een zekere mate van robotisering van het laswerk, om met dezelfde mensen meer te kunnen doen. Daarnaast hebben we in Uden een techniekdag waarin een aantal bedrijven de deuren openzet om mensen met onze bedrijfssector bekend te maken. Ook maken we gebruik van de Stichting Metaal Opleidingen die leerlingen matcht met metaalbedrijven.”
Onderwijs
Perry Verberne kampt eveneens met een personeelstekort: “Met name technisch opgeleide mensen zijn haast niet meer te vinden. We hebben wel in onze regio de ‘Metal Valley’. Dat is een samenwerkingsverband van een aantal bedrijven en onderwijsinstellingen waaruit een bedrijfsvakschool is ontstaan waar bbl-ers extra praktijkonderwijs krijgen op het gebied van bijvoorbeeld lastechniek of verspaning. Daarnaast zijn we begonnen met programma’s voor basisschoolleerlingen. Ook proberen we leerlingen op het voortgezet onderwijs, vmbo’s, mbo’s en hbo’s voor techniek te interesseren. Dat zal niet direct bijdragen aan een vervulling van onze vacatures, maar als we ons als bedrijfsleven hiervoor gezamenlijk inzetten, zal dat de beeldvorming over onze sector positief beïnvloeden. Op termijn kun je dan zeker wél mensen binnenhalen.”
Eveliene Langedijk meldt dat de GMV-leden een stabiel personeelsbestand rapporteren, zonder ernstige tekorten: “Debet daaraan is dat de bedrijven aantrekkelijk zijn en werknemers voldoende aanbieden, bijvoorbeeld scholing op maat. Het is de uitdaging om de komende jaren de groei van de arbeidsproductiviteit op peil te houden.”
Jur Lommerts zegt het geluk te hebben dat Groningen een studentenstad is: “We hebben dan ook voldoende stagiaires; steeds zo’n zeven studenten, variërend van mbo en hbo tot universitair niveau. Regelmatig kiezen die ervoor kiezen om bij ons te blijven.”
Vluchtelingen
Jos Verleg (Vakblad BULK) vraagt of het een optie is om vluchtelingen in het arbeidsproces in te zetten. Rob Aukema (Lampe Technical Textiles) geeft daarop aan dat in zijn bedrijf drie Oekraïense vrouwen aan het werk zijn. “Deze dames zijn zeer gemotiveerd. Ze houden zich bezig met confectiewerk waarmee ze geen enkele ervaring hadden. Maar het gaat inmiddels heel goed, ondanks trauma’s die ze hebben meegemaakt. Een van de uitdagingen is wel de taal; en niet alleen in de directe communicatie. Je moet ook contracten in het Nederlands en Russisch opstellen, zorgen voor een DiGiD, zorgverzekering, bankrekening, etc. Ondanks die rompslomp kan ik deze mensen iedereen aanbevelen.”
Rol Machevo-vereniging
Paul Bijloo (BYTECH Pompen) is erg blij met het initiatief voor het Captains of Processing Dinner en ziet voor het bestrijden van het personeelstekort in de sector een belangrijke rol weggelegd voor de Machevo-vereniging: “Het zou geweldig zijn als we binnen de vereniging elkaar gaan helpen door over en weer kandidaten voor functies door te spelen. Als iemand niet past in een bepaald profiel, kan hij of zij nog uitstekend geschikt zijn voor een vacature elders.”
Namens de gasten sloot hij het Captains of Processing Dinner af met een gloedvol dankwoord voor de organisatie van het in zijn woorden ‘fantastische evenement’.
Fotografie en video-impressie: Cynthia Meijer, zie ook het fotoalbum op Machevo & Bulk Vereniging
