De stofconcentratie in bekerelevatoren die brandbare poeders transporteren is meestal zó hoog, dat geen stofexplosie kan optreden. De concentratie brandbare stof in de lucht ligt dan namelijk ver boven de bovenste explosiegrens. Wél kan de opstart van zo’n elevator een heftige explosie veroorzaken.
Bij de opstart van een lege elevator ontstaan trillingen die stofafzettingen doen opwervelen, waarbij zich wel degelijk een explosief stof-lucht-mengsel kan vormen. Maar ook tijdens het transport van materialen kan een explosierisico bestaan. Dan gaat het echter meestal niet om poeders, maar om korrelvormige producten zoals graan of houtpellets. Daarin is relatief weinig stof aanwezig, maar voldoende om gevaarlijke stof-lucht-mengsels te kunnen vormen. In het algemeen zijn elevatoren voor grove producten het gevaarlijkst. Tenzij de korrels echt stofvrij zijn of plakkerig. Het vereist de nodige expertise om het explosierisisico van een elevator tot een aanvaardbaar niveau terug te brengen.
Kristalsuiker
In Duitsland zijn in een elevator voor kristalsuiker stofconcentraties gemeten tijdens het bedrijf van de installatie. Zonder stofafzuiging op de elevator bleek de stofconcentratie te liggen in de buurt van de bovenste explosiegrens. Mét een stofafzuiging daalde de stofconcentratie aanmerkelijk; tot een niveau waarbij slechts een ontsteking nodig was om een krachtige stofexplosie te veroorzaken. Een afzuiging verkleint dus niet altijd het risico van een stofexplosie, al verdient het aanbeveling om stofemissies naar de omgeving te voorkomen.
Graan
Graan wordt vaak, als onderdeel van het proces, grondig gereinigd. Het zou ideaal zijn als deze reiniging plaats vindt vóórdat het als vrijwel stofvrij product in de elevator komt. In de praktijk is dat meestal niet haalbaar. In dat geval is het aan te raden om slechts één specifieke elevator voor niet-gereinigd graan te gebruiken en niet ook andere elevatoren daarvoor in te zetten. Men dient het afgezogen stof dan uiteraard niet in het product terug te storten.
Preventieve maatregelen
Bij de verwerking van grondig gereinigd materiaal kan men volstaan met preventieve maatregelen (zie NPR-CEN/TR 16829). Die kunnen per geval verschillen. Om risico’s tot een minimum te beperken is, behalve een pakket preventieve maatregelen en een goed veiligheidsbewustzijn van de operators, met name preventief onderhoud van het grootste belang.
Explosie-drukontlasting
Om de gevolgen van een onverhoopte explosie zoveel mogelijk te beperken, worden elevatoren vaak voorzien van breekplaten. Voor de dimensionering van deze vorm van explosie-drukontlasting geeft NPR-CEN/TR 16829 gedetailleerde informatie.
Explosie-ontkoppeling
Veel elevatoren zijn rechtstreeks (of via bijvoorbeeld een kettingtransporteur) verbonden met een silo. Om te voorkomen dat een explosie in een elevator doorslaat naar de silo, is een explosie-ontkoppeling vereist. Vooral bij elevatoren met een grote capaciteit is het moeilijk om de uitlaat te beveiligen met een mechanisch systeem, zoals een draaisluis of eventueel snelsluitschuif.
Explosie-onderdrukking
Een chemische barrière – het lokaal inblazen van een dichte wolk bluspoeder – is dan een beter alternatief. Een dergelijke explosie-onderdrukking is echter in combinatie met een drukontlasting niet betrouwbaar. Als de explosie ontstaat onderin de voet van de elevator kan de chemische barrière al zijn weggeblazen voordat het vlammenfront de bovenkant van de elevator bereikt. In dat geval is het beter de elevator in zijn geheel te beveiligen met explosie-onderdrukking.
Kennis en ervaring
Welke preventieve maatregelen en/of explosie-beveiligingssystemen het beste kunnen worden toegepast, hangt af van de specifieke toepassing en vraagt veel kennis en ervaring. De specialisten van ISMA/Stuvex kunnen hierin uitkomst bieden.
Zie het volledige artikel van Ake Harmanny (ISMA/Stuvex) in Stofbestrijding, mei 2020)
Bedrijfsgegevens Stuvex International NV
